可 [kě, kè] kě I (ზმნა.)ა) 1) შეძლების და შესაძლებლობის გამომხატველი მოდალური ზმნა. (დიდწილად გამოხატავს მოქმედების ობიექტურ შესაძლებლობას) „შეიძლება“, „შესაძლებელია“, „დაშვებულია“, „ნებადართულია“, „შეგიძლია“ (შემიძლია, შეუძლია) და.ა.შ. (- გამოიყენება როგორც წესი ცოცხალ მეტყველებაში, ფრაზებში ან/და ურთიერთშედარებაში))
由此可见 - აქედან შესაძლებელია დანახვა
无可非议 - უდავო, უცილობელი, უეჭველი, შეუძლებელია არ დაეთანხმო; არაფერია გასაკიცხი; არაფერია სადაო; ვერ შეედავები და.ა.შ.
我也可去, 可不去 - მე ასევე შემიძლია(შეიძლება) წავიდე, შემიძლია(შეიძლება) არ წავიდე
这是螺丝扣, 可松可紧 - ეს არის ჭანჭიკი, შეგიძლია(შესაძლებელია) მოუშვა, შეგიძლია(შესაძლებელია) მოუჭირო
2) „უნდა“ - (ვალდებულების ამსახავი მოდალური ზმნა.)(ძირითადად გამოიყენება უარყოფით და ამკრძალავ წინადადებებში).
II (მოდ. ზმნიზედა) 1) ძახილის წინადადებებში ხაზს უსვამს ნათქვამის ემოციურ შინაარსს ((მაგ.) აღშფოთებას, მოუთმენლობას, აღფრთოვანებას); მართლაცდა; სინამდვილეში; ბოლოსდაბოლოს
提起他来, 可要把我气死! - როგორც კი მას ახსენებენ - მე საშინელი მრისხანება მეუფლება!
这乌里雅苏台可是那儿呀 - ეს „ულიასუტაი“ (ქალაქი მონღოლეთში)! ბოლოსდაბოლოს სად არის?!
你可回来了! - შენ! როგორც იქნა დაბრუნდი!
这可好了! - ეს კარგია!
我们那里过年的时候可热闹了! - ჩვენ მაშინ ახალი წლის პერიოდში, ახ! რას გავერთეთ!
2) კითხვით წინადადებებში a) ასახავს მოსაუბრის ეჭვს ან ჩაფიქრებას „კი მაგრამ…“; „აი, არ ვიცი…“ b) ხაზს უსვამს სიტყვას ან სიტყვათშეთანხმებას, რომელზეც აქცენტირებულია შეკითხვა (სხვანაირად რომ ვთქვათ, გამოყოფს იმ სიტყვას სიტყვის ჯგუფს - რომელიც შეიცავს შეკითხვის არსს)
叔叔如今可大安了? - ძია, ახლა კარგად ხართ?
你们可把我的话听明白了? - თქვენ (მრ.) დაიჭირეთ (გაიგეთ) ჩემი ნათქვამის [მოსმენილი] აზრი?
c) (რიტორიკულ შეკითხვაში) ნუთუ [არ]…
你可知道这是一种冒险举动? - შენ ნუთუ არ იცი, [რომ] ეს არის ერთგვარი ავანტურული საქციელია?
可不就是卑鄙吗? - ნუთუ ეს სულმდაბლობა არ არის?! (= ეს ხომ სულმდაბლობაა!)
3) თხრობით წინადადებებში a) ხაზს უსვამს მოქმედების მყისიერებას: ამწამს…, ეხლავე…, იმწამსვე…, ეგრევე…, მაშინათვე… და.ა.შ.
既然预备好了, 我可要开电门了 - ვინაიდან მომზადება კარგად დასრულდა, — მე ეხლავე ჩავრთავ ჩამრთველს
b) (ხაზს უსვამს შეწინააღმდეგების ან შედავების ინტონაციას) ოღონდ…, მაინც…, აი…კი
你可该吃饭了 - შენ მაინც უნდა ჭამო
下着大雪, 天可不冷 - დიდი თოვლი მოდის, ამინდი მაინც არ არის ცივი
未语, 可知心 - [თუმც] არ ლაპარაკობდნენ, მაინც გულები იგებდნენ [ერთმანეთს უგებდნენ]
到夜间…静是静, 人可又倦了 - ღამით (ღამის განმავლობაში)… — სიჩუმით კი სიჩუმეა, — ოღონდ ადამიანი უკვე დაიღალა
c) რიცხვითი სახელების (ციფრების) წინ, მიუთითებს რომ მოსაუბრე არ არის დარწმუნებული ციფრების სიზუსტეში: „დაახლოებით…“, „მგონი…“, „ალბათ…“,
离家可十年 - სახლის მიტოვებიდან (რაც სახლიდან წავედი) დაახლოებით [მგონი] 10 წელია.
距此可千余里 - აქედან დაშორებულია ალბათ 1000 ლიზე მეტით
d) 可 + ზედსართავი + 了 — არაფორმალურ საუბარში, ხშირად გამოიყენება რაიმე თვისებისთვის ან ხარისხისთვის ხაზგასასმელად
你的汉语可好了 - შენი ჩინური ძალიან კარგია
我家的房子可大了 - ჩემი სახლი ძალიან დიდია
III (კავშირი.) შემაპირისპირებელი კავშირი „მაგრამ…“, „ოღონდ…“, „ოღონდაც…“, „უნდა…“
咱这地虽没闹什么灾害,可咱得 (děi) 节约 - ჩვენ ამ ადგილას თუმცა არ გვაქვს რაიმე სტიქიური უბედურება, მაგრამ ჩვენ უნდა ეკონომიურები ვიყოთ
IV(არს.) 1) * ღირსება, კარგი თვისებები, საუკეთესო თვისებები, ძლიერი მხარე, დადებითი მხარე, მოხერხება, სიმარჯვე, უნარი, ცოდნა, ოსტატობა და.ა.შ.
仆亦无一可也 - მე[თქვენს მონა-მორჩილს] ამასთანავე არ მაქვს ერთი ძლიერი მხარეც(ტალანტიც) კი
2) პეკინური (დიალ.) შეთანხმების საგანი, მისაღები რამ, მიზანშეწონილი
他也认了可了 - მან ასევე ჩათვალა [ეს] მიზანშეწონლიად (მისაღებად)
V(საკუთ.) კე (გვარი) VI(სუფ. სიტყვის საწარმოებელი ნაწ.) a) ჩაჯდება ერთმარცვლიანი ზმნის წინ (რომელზეც მოდის მახვილი [აქცენტი]); აწარმოებს ზედსართავს შემდეგი მნიშვნელობებით: [ზმნით გადმოცემული მოქმედებისთვის] გამოსადეგი, ვარგისი, ღირსი, ღირსეული და.ა.შ.
可贵 - ღირსეული, პატივისცემის ღირსი
可吃 - საჭმელად ვარგისი
可恃 - სანდო, ნდობის ღირსი
b) (სამხრეთის დიალ.) (იშვიათად) ჩაჯდება ერთმარცვლიანი ზმნის წინ რომელზეც მოდის მახვილი [აქცენტი] და აწარმოებს აქტიურ ზმნას მნიშვნელობებით, ზმნით აღნიშნული: „მოქმედებისთვის გამოსადეგი“, „მოქმედების ღირსი“
我[很]可怜 - მე [ძალიან] მეცოდება (შებრალების ღირსად მიმაჩნია)
c) ზმნის ფუძის და 性 - მორფემის დამატებით, აწარმოებს მრავალრიცხოვან არსებით სახელებს, რომლებიც ასახავენ ნივთიერების პოტენციურ თვისებებს
可以 [kě yǐ] (მოდ. ზმნა.) 1)შეძლება, შესაძლებელია 2)წავა, ცუდი არ არის, მშვენიერია და.ა.შ. 3)(სამხ.) ნებას გრთავ 4)(მწიგნობ.) …სთვის გამოდგება; შეიძლება ამით…; შეიძლება ასეთნაირად… [HSK 2]
可歌可泣 [kě gē kě qì] (გამოთ.) ძალიან შთამბეჭდავი; გულისშემძვრელი; სულის ამაფორიაქებელი; სატირალ-საცინელი; ენა ჩამივარდა; ჰეროიკული და ტრაგიკული და.ა.შ. ((სიტყ.) უნდა იმღერო და უნდა იტირო) [HSK 8]
可见 可見 [kě jiàn] (ზმნიზედა.) 1)დანახვადი, თვალით დანახვადი, თვალით შესამჩნევი, ჩანს და.ა.შ. 2)ჩანს; ძნელი არ არის შეამჩნიო, [რომ]…, ცხადია [რომ]…; აქედან ჩანს [რომ]…; აქედან გამომდინარეობს [რომ]…; როგორც ჩანს… და.ა.შ. [HSK 5]